Zon & Zeer – Waarschuwing

Door Harrie Lemmens

Waarschuwing

Literatuur is heilzaam voor de geest. Zeggen ze. Gordijnen schuiven weg voor stoffige ramen, deuren zwaaien open, ongekende werelden worden zichtbaar. Zeggen ze. Je blik dwaalt weg naar verre, nimmer vermoede einders en woorden wijzen je waar je in gedachten heen moet reizen. Zeggen ze. Opgewonden ijl je ze achterna en spoed je je achter je leesbril naar het Walhalla van nieuw inzicht en helende schoonheid. Naar geluksbeleving en religieuze of profane epifanie. Lezen als rite, als hoogmis, als zondagsdienst. De schrijver is de oecumenische voorganger of duidende wijze. Of lokkende en lonkende sirene. Zeggen ze. Je geeft je over en laat je meeslepen.

En dan ben je verloren, want wat aanvankelijk inzicht bood, rukt je weg van de werkelijkheid en maakt je afhankelijk en wereldvreemd. Wees dus gewaarschuwd, lezer: te veel literatuur kan leiden tot je ondergang. Als de overdosis van een drugsverslaving.

Dat is wat er gebeurt in de roman De spionnen van de Braziliaanse schrijver Luis Fernando Verissimo. Een redacteur van een vijfderangs uitgeverij in Porto Alegre, die zijn dag doorbrengt met het lezen en vooral afkeuren van ingezonden boeken, wordt op zekere dag getroffen door de inhoud van een envelop. Eén blaadje slechts, maar de woorden die erop geschreven staan gijzelen hem en hij gaat met zijn kroegvrienden, even grote losers als hijzelf, op zoek naar de schrijfster van de paar betoverende zinnen.

Het voert hen naar een stadje diep in de provincie, waar ze in een web van intriges en ruraal leed belanden en tot slot moeten rennen voor hun leven. Genezen maar niet gelouterd, zoals blijkt uit de verzuchting van de redacteur als hij weer achter zijn bureau zit.

Nu is alles voorbij, wat in de sterren geschreven stond is gebeurd en we zijn niet meer onschuldig. Of tenminste niet meer zo onschuldig als eerst. Er kan niets meer gedaan worden, er kan niets meer ongedaan gemaakt worden, het enige wat rest is het verhaal en de te delgen schuld. Vervloek ons, alstublieft. Wees barmhartig en vervloek ons.

Foto Ana Carvalho

Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa

                                                                                                                                     Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
                                                                                                                                         Vinicius de Moraes