Door Harrie Lemmens
Mijn schoonmoeder, Dona Teresa, kan het niet vaak genoeg zeggen, met telkens weer glimmende ogen: de wieg van Portugal staat in het noorden, in Minho. Daar, in de schone stad Guimarães, werd rond 1106 Dom Afonso Henriques geboren, die zichzelf uitriep tot eerste koning van de nieuwe monarchie, de nodige manschappen om zich heen verzamelde, hen van goedendags en ander blauweplekkentuig voorzag en te paard afzakte naar het zuiden. Weg met Berbers en Arabieren, luidde het parool, en een voor een heroverden ze de steden en dorpen. Lissabon in 1147, Évora in 1166, onder aanvoering van Geraldo sem Pavor, zeg maar Gerrit zonder Angst, en kort daarna Serpa. Alleen het strand van de Algarve bleef nog wat langer in handen van Noord-Afrikaanse badgasten.
In de eeuwen die volgden trokken vooral veel Minhotos, zoals de inwoners van Minho heten, de wereldzeeën op om nieuwe verten te ontdekken. Ondanks alle waarschuwingen van wijze grijsaards, zoals geciteerd door Luís Vaz de Camões in zijn episch topwerk Os Lusíadas, stapten ze eigengereid in notendopjes, want zo zijn ze in Minho, ze doen niets liever dan vol trots tegen de stroom op roeien, ofwel, in het Portugees
remar contra a maré.
Er wordt ook veel gezongen in Minho. Door dames met van die snerpende stemmen (zeg dit nooit in het bijzijn van een Minhota!), liefst op rijm, dat zingt nu eenmaal beter. Mijn schoonmoeder, Dona Teresa, die absoluut geen snerpende stem heeft (durf dat niet eens te denken in haar bijzijn!) komt uit Monção, volgens haar het hart van Minho, kweekplaats van de alvarinho, de druif waarvan de vinho verde wordt gemaakt, ook dat de trots van Minho – mijn schoonmoeder, Dona Teresa, zingt graag en ze rijmt nog liever, ook als je het niet eens wilt horen. Zeg je ‘mão’ dan antwoordt zij waarschuwend ‘cão’, want voor je het weet word je door een hond in je hand gebeten.
Mijn schoonmoeder is bovendien buitengewoon creatief met taal en ook eigenzinnig, zeg maar koppig. Daarom roeit ze niet tegen de stroom op, nee, ze verandert één lettertje en rijmt tegen de stroom op. Haar devies luidt:
rimar contra a maré.
‘Tegen de stroom op rijmen’ – wat kun je je beter voornemen om het nieuwe jaar vol goede moed te beginnen?
Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa
Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply