Twintig over twaalf – Daniel Galera

Door Piet Janssen

In 2012 verscheen in Brazilië de roman Barba ensopada de sangue, een boek van Daniel Galera dat door Harrie Lemmens werd vertaald en de titel kreeg Met bloed doordrenkte baard (2014). De opvolger van het boek is Twintig over twaalf, door Galera geschreven in de aanloop naar de Olympische Spelen van 2016, een tijd van economische neergang, sociale onrust en demonstraties in de grote steden. De oorspronkelijke titel is Meia-noite e vinte, de roman werd gelanceerd in 2016.

Galera (1979) is geboren in São Paulo, maar groeide op in Porto Alegre, de hoofdstad van de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul. Hij woonde vervolgens in São Paulo maar ook in Santa Catarina, de deelstaat waar hij Met bloed doordrenkte baard situeerde. Sinds lang leeft hij weer in Porto Alegre, de plaats waar zijn laatste roman zich afspeelt.

Behalve schrijver van romans en soms van recensies, essays en reportages is Galera vertaler. Hij vertaalde zo’n twintig boeken, meest romans, van jonge Engelstalige schrijvers zoals Zadie Smith, Jonathan Safran Foer en Irvine Welsh, maar bijvoorbeeld ook de teksten bij een drietal stripverhalen van Robert Crumb, en een roman van Jack London. 

In het korte curriculum vitae op zijn website schrijft Galera: ‘Van 1996 tot 2001 publiceerde ik op internet verhalen en andersoortige teksten, van die vijf jaren waren mijn drie jaren als columnist van het e-zine Cardosonline (COL) de belangrijkste.’ Een soortgelijk e-zine vinden we terug in Twintig over twaalf, onder de naam Orangotango.

Op zijn website kondigt Galera Twintig over twaalf als volgt aan: ‘Een door een busstaking verlamd en door hitte verzengd Porto Alegre is het decor van een ontmoeting tussen drie vrienden die vijftien jaar lang nauwelijks contact hadden. Eind jaren negentig schreven ze voor een digitaal literair magazine dat in heel Brazilië een cultstatus verwierf. Het vriendengroepje valt uit elkaar, maar vele jaren later brengt de begrafenis van het vierde lid van hun groepje, de enige die echt een literair schrijver geworden is, hen weer samen. De drie, ingeklemd tussen niet waargemaakte beloften en een apocalyptische angst, zijn Aurora, een biologe en onderzoekster die verzeild is geraakt in een kleine academische oorlog, Antero, een avantgardistisch kunstenaar die voor de reclame heeft gekozen, en Emiliano, een journalist die een moeilijke klus wacht.

Als de vertaler van het boek wachtte mij ook beslist geen makkelijke klus. Het boek werd in recensies een generatieroman genoemd, een roman over de internetgeneratie, de generatie van de millennials, jonge gasten die rond 2000 ongeveer twintig waren, die de wereld niet anders gekend hadden dan met computers, internet, videogames en social media. Hoewel ik sinds 1986 achter of voor de pc zit, en vaak langdurig, is dit niet de generatie waartoe ikzelf behoor. Maar daar waren wel mijn kinderen, Bo en Torre, drie en zes jaar jonger dan Daniel Galera. Toen ze mijn verhalen over het boek hoorden, deden ze mij acuut een refurbished iPhone cadeau ter vervanging van mijn ouderwetse Nokia. Samen lachten we over onze herinneringen aan het inbellen en het gekrijs van de modem, aan programma’s zoals ICQ, aan oude computerspelletjes zoals ping-pongen en eenden-schieten, teveel om op te noemen. Toch had ik nog de nodige research te doen: van programma’s zoals Chaturbate had ik bijvoorbeeld nooit gehoord, en zij ook niet echt. Om meer te weten te komen over videogames bracht ik voor alle zekerheid een bezoekje aan een van hun vrienden, Joep, die was afgestudeerd in de informatica en een bedrijfje runde in games. Ik zag een docu over de Nederlandse game-industrie, en begreep onder andere dat je apocalyptische en post-apocalyptische games had, kwam erachter dat werkstukken van studenten over videogames bol stonden van door Google Translate vertaalde zinnen en onleesbaar waren. Ik mailde het nodige met mijn vriend en collega-vertaler Bert, over de ins en outs van de computerkunde zoals die tot ons waren gekomen en in ieder geval aan mij voorbij waren gegaan, sprak hem onder meer over de flora van Zuid-Amerika waar hij ooit heen reisde en woonde en veel van weet. Vooral hadden we het over talige en vertaalkwesties; hij las de eerste versie van mijn vertaling en gaf zijn commentaar. Met Marie-Louise, een vriendin en arts, had ik het over medische en biologische kwesties. Ik speurde op internet. Zocht in Braziliaanse onlinewoordenboeken waarin informeel taalgebruik is opgenomen. Bovendien was er het naar Brazilië geëmigreerde deel van mijn familie dat voor mij vooral de vorm heeft aangenomen van Maria, mijn favoriete nicht uit Florianópolis die ik via WhatsApp op mijn refurbished iPhone bij de hand heb. Het vertalen was een zware, maar zoals ik al schetste ook een amusante klus, het waren leuke dagen. 

Hieronder volgen de twee beginfragmenten van de eerste twee hoofdstukken van het boek. In het eerste fragment is Aurora de verteller: 

‘Die plotselinge aandrang om de vernietiging van de wereld vrij baan te geven, had alles te maken met de lucht van mensenstront buiten op straat, met de dampende smurrie rond de vuilcontainers van de gemeente, met de busstaking en met de algehele wanhoop als gevolg van de hittegolf die Porto Alegre tijdens de laatste dagen van januari in zijn greep hield. Maar als er een vóór en een ná was, en zoiets als een grens tussen het leven dat ik had en het leven dat me waarschijnlijk wachtte, dan was het wel het bericht dat Duque de vorige avond was neergeschoten bij een gewapende overval dicht bij het Clínicas-ziekenhuis, slechts een paar straten van de Rua Ramiro Barcelos waar ik op dat moment liep. Toen ik de informatie op Twitter probeerde te bevatten, stond ik zo plotsklaps stil dat mijn zweterige rechtervoet uitgleed in de sandaal, waardoor mijn enkel omsloeg en ik tegen het hete trottoir klapte, mijn linkerarm belachelijk omhoog gestoken om mijn mobieltje te beschermen.

Vlak bij de plek waar ik lag, was een dakloze vrouw aan het wroeten in een vuilcontainer. Ze hing over de rand en leek wel een struisvogel, zo, met haar hoofd in een gat en met haar zwarte benen en blote voeten die uit een roze plooirok priemden. Toen ze me hoorde kreunen, gleed ze uit de opening, deed de container dicht en kwam naar me toe. Ik zat al op één knie om de gesp van mijn sandaal goed te doen, toen ze me vroeg of alles oké was en haar hulp aanbood. Op dat ogenblik zag ik pas dat ze een travestiet was, met die kleine krulletjes op haar welgevormde dijen en armen. Ik zei dat alles in orde was, dank je wel, dat ik alleen even moest bijkomen. Terwijl ik me op de trap van het dichtstbijzijnde flatgebouw liet zakken, keek ze me belangstellend aan. Ze scheen bij me te willen blijven om te helpen, maar hield behoedzaam afstand.’

Het begin van het tweede hoofdstuk. Emiliano is de verteller: 

‘Het was geen pretje halverwege de middag op een teraardebestelling op de joodse begraafplaats te zijn, met de doorweekte stof van mijn spijkerbroek klevend  aan mijn benen, en het zweet druppend uit mijn snor. Erger werd het toen ik mijn verdomde mobiel in mijn broekzak voelde trillen, de ringtone schandalig hard, precies op het moment waarop de eerste scheppen zand met een sinistere plof op de grenen kist vielen. En ik dacht: Weer eens zo’n dag waarop de voorzienigheid me te kakken moet zetten. Als ringtone had ik het geluid van de inbelverbinding van het 14,400 bps modem die vijftien jaar geleden iedereen in zijn pc had. De vrienden en familie van Duque draaiden zich om en keken me vol haat aan, niet alleen vanwege de verstoring van de plechtige stilte, maar ook, zo vermoedde ik, omdat dat elektrische modemgekrijs ze met geweld terugvoerde naar de tijd waarin Duque meer levend was dan ooit en hij zijn eerste briljante verhalen publiceerde op sites van hemzelf en in digitale literaire tijdschriften.’ 

Twintig over twaalf (Meia-noite e vinte)
Daniel Galera
Vertaald Piet Janssen
Atlas Contact, 2019
224 blz.
ISBN 9789025451691