Portret van Zeferino Coelho, de uitgever van Saramago

Door Hannah Soenens

In Zeferino Coelho’s bureau staat geen computer, er is alleen papier, veel papier en boeken. ‘Een uitgever is iemand die op een stoel zit en papieren leest’, zegt Coelho. 

Hij werd geboren in een huis zonder boeken, leefde ondergedoken in Roemenië tijdens de Portugese dictatuur en was de uitgever van José Saramago, de enige Nobelprijswinnaar in de Portugese literatuur. 

Hij studeerde filosofie in Porto, was lid van de Communistische Partij en rolde eigenlijk toevallig in de uitgeverswereld via een vriend. Eerst las hij enkel manuscripten in de namiddag want ‘s ochtends ging hij de waterstanden opmeten voor het Portugese waterbedrijf.

Hij is 76 jaar, maar publiceert nog steeds 20 boeken per jaar en blijft op zoek gaan naar nieuwe literaire stemmen, zoals Joana Bértholo, Patrícia Portela en Sandro Junqueira. Op boekvoorstellingen van ‘zijn’ auteurs bij Caminho is hij steevast aanwezig als panellid.

Op de vraag ‘wat heeft een schrijver dat een uitgever niet heeft’ antwoordt hij: ‘Geduld, veel geduld. Dagen, maanden, soms jaren om een boek te schrijven. Daar kruipt veel werk en creativiteit in, en als schrijver heb je een bepaalde manier van kijken nodig, die ik als uitgever niet heb.’ 

Toch heeft hij een talent om boeken uit te geven die bekoren. Dit jaar nam hij de Vasco Graça Moura-prijs in ontvangst voor zijn invloedrijke werk als uitgever en promotor van de Portugese literatuur over de hele wereld in de laatste 50 jaar. 

Ook speelden Zeferino Coelho en uitgeverij Caminho een prominente rol in het op de kaart zetten van Portugeestalige Afrikaanse literatuur. Sinds 1987, het jaar waarin Caminho het werk van de Mozambikaanse schrijver Mia Couto begon te publiceren, probeert de uitgeverij meer aandacht te besteden aan wat men schrijft in Afrika. Ook auteurs als de Angolese Ondjaki en de Mozambikaanse Paulina Chiziane vinden dankzij Caminho hun weg naar de lezer.

Van alle auteurs die Zeferino Coelho heeft uitgegeven, hebben er acht de Prémio Camões gewonnen, de meest prestigieuze Portugese literaire prijs: José Craveirinha (1991), José Saramago (1995), Sophia de Mello Breyner (1999), Luandino Vieira (2006, die de prijs weigerde), Arménio Vieira (2009), Mia Couto (2013), Germano Almeida (2018) en Paulina Chiziane (2021).