Zon & Zeer – Een Portugese Brusselaar

Door Harrie Lemmens

‘Mooi is dat zo, een kleine moeite en de straat blijft schoon. Beter dan in Brussel, waar de straten overal vol troep liggen!’

Ik was het huisvuil en recycleerbare afval in de ondergrondse containers aan het gooien, toen ineens die woorden rechts van mij opklonken. Uit de mond van een kleine oude man met een fietshelm op. Het rijwiel stond achter hem.

‘Zeker ja, dat weet ik maar al te goed,’ antwoordde ik ietwat verbaasd over het onverwachte opduiken van de Europese hoofdstad in Porto, specifieker de wijk Aldoar, onze vaste verblijfplaats als we in Portugal zijn.

‘O, u kent Brussel?’ vroeg hij in een Portugees vol Franse klanken en klemtonen. En na wat inleidend over en weer en hoe en wat vertelde hij dat hij in 1971 na het vervullen  van zijn militaire dienstplicht naar Frankrijk was getrokken om te werken. Emigrant dus, of gastarbeider zoals dat destijds nog in Nederland heette. Twintig jaar later had hij Frankrijk verruild voor België, waar hij in het centrum van de hoofdstad had gewoond. ‘Had gewoond’, want kort geleden was hij als gepensioneerde teruggekeerd naar Portugal. Naar Porto.

‘Nee, ik kom uit een dorp aan de Rio Tua,’ antwoordde hij op mijn vraag of hij geboren was in de cidade invicta. ‘Trás-os-Montes dus. Mooi, maar daar heb ik niets meer te zoeken. Mijn zieke vrouw wordt in Aldoar verpleegd en het is goed wonen hier, vlak bij het stadspark en zo. Ik rijd elke dag een rondje op mijn fiets, blij dat ik niet meer in Brussel zit, met al dat vuil en de invasie van allerlei volk van de laatste jaren. Ik voelde me niet meer veilig.’

En we namen afscheid: hij stapte op zijn stevige Belgische fiets en gleed weg langs de bushalte, ik slofte naar huis. Lui met karakter, die Transmontanen, dacht ik toen ik de sleutel in het slot stak terwijl me boeken van J. Rentes de Carvalho en José Riço Direitinho te binnen schoten. En meteen daarna: verrek, ik had hem moeten vragen waar hij die dienstplicht heeft vervuld, of hij ook naar de oorlog in Afrika was gestuurd. Hopelijk zie ik hem nog een keer op zijn velo, dan doe ik dat alsnog. Ik vrees dat ik het antwoord al weet: hij behoort gezien zijn leeftijd tot een opgeofferde generatie.

Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa 

Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes

Foto Ana Carvalho