Door Harrie Lemmens
In 2014 was de Braziliaanse schrijver Bernardo Carvalho een maand te gast in het Brusselse schrijversappartement van Passa Porta. Jelle Noorman vertaalde ooit van hem de roman Negen nachten. Zijn bijdrage aan onze rubriek Kinderjaren kunt u hier lezen.
Toen we hem vroegen of hij iets speciaals wilde zien in de omgeving van Brussel, vertelde hij hoezeer hij als kind onder de indruk was gekomen van het schilderij ‘De parabel der blinden’ van Pieter Bruegel de Oude, uit 1568.
‘Dat beeld van die tastend voortstrompelende en vallende mannen is me altijd bijgebleven. Farizeeërs die in de sloot belanden. Met op de achtergrond een kerkje dat hier ergens in de buurt moet staan. Zou ik graag zien.’
Jazeker, het is de kerk van Sint-Anna-Pede, een deelgemeente van Dilbeek, ooit onze woonplaats, en we reden er op een zonovergoten dag heen. Vol bewondering en ontroering bekeek hij de Sint-Annakerk en het stenen palet met informatie op de grond.
We hadden het geluk dat de koster net uit de kerk kwam. Die vertelde ons dat er in de streek, het Pajottenland, in de zestiende eeuw een ware blindheidsepidemie had gewoed, vanwege een graanziekte. Misschien verwees het schilderij ook wel daarnaar.
Op de terugweg praatten we over de blindheidsepidemie die aan de fantasie van José Saramago was ontsproten: De stad der blinden, en stelden vast dat ook de onwaarschijnlijkste fantasie in de werkelijkheid wortelt. Zoals het huiveringwekkende toekomstbeeld van de literatuur dat Bernardo schetst in ‘Zo duidelijk als wat’, de lezing die hij voor Passa Porta en de bundel Het is altijd nu aan het schrijven was: ‘Wij geven de mensen wat ze willen. Wij voorzien in een vraag. Wij geven een bevestiging door middel van ons realisme. Niemand is op zoek naar contradicties en paradoxen. Wij werken met zekerheden. En de terroristen van de uitzondering willen twijfel en tweedracht zaaien. Er is niets vervelender dan twijfel. Wie wil er nou twijfelen? En waar dient de literatuur anders voor dan om te bevestigen en te behagen?’ Een wat langer fragment vindt u hier.
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply