Door Harrie Lemmens
Penafiel, iets ten oosten van Porto, de op een na oudste stad, cidade, van Noord-Portugal. De grootste exporteur van vinho verde is hier gevestigd. De kurk waar de economie op drijft is daarnaast vooral de dienstensector, niet verwonderlijk gezien de kleinschaligheid van met name de agrarische sector.
‘Escritaria’ (schrijfsels) is de goed getroffen naam van het jaarlijkse literaire festival: je denkt onmiddellijk aan contracten, schriftelijke neerslag van afspraken, krassende pennen op blauw papel selado, die gruwel uit het pre-digitale tijdperk. Het festival draait steeds om één hoofdgast, die door het hele stadscentrum heen in het zonnetje wordt gezet. Die eer viel al te beurt aan o.a. Lídia Jorge, Pepetela en Antóno Lobo Antunes (je vindt hun portretten overal terug, op bepleisterde muren, op azulejo’s en op papier), en dit jaar werd de Braziliaanse dichter-zanger Arnaldo Antunes gehuldigd.
Op middeleeuwse plastic vaandels hangt hij in de straten, en in de passage die naar het nieuwe cultuurpaleis leidt, een spiksplinternieuw schitterend gebouw in de strakke traditie van Álvaro de Siza, moet je plastic flappen opzij duwen om verder te komen: de zanger als deur naar zichzelf. En op de voorgevel van het stadhuis hangt een spandoek met de titel van zijn evergreen: A casa é sua, ‘Mijn huis is jouw huis’, of in een variant: ‘Doe alsof je thuis bent’.
Arnaldo Antunes is een ster in de Braziliaanse muziekwereld en zijn optredens zijn een ware belevenis. Hij wervelt over het podium met zijn half gezongen, half gedeclameerde songs, belicht door kleuren, gehuld in de soms dreunende, soms subtiele klanken van zijn begeleidingsgroep. We waren eerder bij een optreden geweest in Florianópolis en São Paulo, en nu, in Penafiel, voor een uitverkocht huis met veel, heel veel Brazilianen, die in groten getale neergestreken zijn in deze streek, was het opnieuw groots.
Als dichter is hij een vertegenwoordiger van de poesia concreta, waarin de Braziliaanse dichtkunst excelleert. Visueel, meestal onvertaalbaar, een vernuftig spel met woorden en hun vorm(geving). Daarnaast schrijft hij epigrammen, prikkelende puntige oneliners die commentaar leveren op vastgeroestheid en clichés. ‘Niets met een ruit ervoor is in elk geval iets.’ ‘De regen is opgedroogd in de zon.’ ‘Hier ligt het eeuwige heden omdat het heden eeuwig licht vervliegt.’
Soms draagt hij zijn poëzie voor zonder band. Rap a capella. Doem-kadoem-kadoem-doem. Een machinedreun. Ritmisch strak. Zonder klanktierelantijntjes. Met stampende voet. Arnaldo Antunes.
Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa
Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply