Door Harrie Lemmens
Als vertaler ben je vaak veel meer dan dat. Een soort agent voor je schrijvers bijvoorbeeld. Of gewillig oor en adviseur. Of chauffeur om hen in De Lage Landen van de ene stad naar de andere te brengen. En soms is het andersom, ben je zelf de schrijver die door schrijvers die je vertaalt wordt vervoerd in Portugal of Brazilië. Vandaag beginnen we een kleine reeks verhalen uit de chauffeursdoos. En António Lobo Antunes bijt het spits af.
Bijna tien jaar geleden, om precies te zijn op zaterdag 15 november 2014, stapte António Lobo Antunes in Brussel bij me in de auto om naar Den Haag te worden gebracht, waar hij zou optreden op Crossing Border. Vrijdags had hij in Passa Porta met Jacques de Decker gesproken over de net verschenen roman Als een brandend huis en in Den Haag zou hij daarover een gevecht aangaan met ex-pugiliste Rosan Hollak. Erg veel zin had hij aanvankelijk niet – hij wil schrijven, dát is zijn wereld. Interviews en bühnegesprekken zijn een vervelende onderbreking daarvan. Mopperig en nurks begint hij eraan, zo ook in de prachtige boekhandel Passa Porta, maar zoals ik al zo vaak had zien gebeuren: wanneer de gesprekspartner al licht wanhopig begint te worden, drukt hij de knop van zichzelf in en rolt er in het Portugees, Spaans, Frans of Engels een lange monoloog uit. À l’improviste maar schitterend onderbouwd en altijd weer anders.
Tijdens een rookpauze onderweg, vlak voor de grens met Nederland, raakte hij voor het restaurant in gesprek met twee Portugese vrachtwagenchauffeurs. Bij zulke ontmoetingen treedt de psychiater, of gewoon de hartelijke en geïnteresseerde mens tevoorschijn uit de schrijver – die daar op zijn beurt later weer baat bij heeft, want bij zulke ontmoetingen doet hij zijn stof op, niemand is zo goed in het geven van een overtuigend leven aan zijn personages als juist Lobo Antunes. En het leidde ook in de auto weer tot gesprekken en hilariteit.
Na een slalom door de talloze gangen en over de nog tallozere trappen van de Koninklijke Schouwburg van Den Haag (‘Harrie, ik vermoord je!’) begon het gesprek op klassieke wijze, met antwoorden van één woord op een zorgvuldig voorbereid en systematisch afgehandeld lijstje vragen, hoewel de kennismaking met de blonde interviewster tot enthousiasme en jeugdig elan had geleid. Misschien speelde zijn slechte gehoor hem weer parten, hoe het ook zij, na een minuut of tien schoof hij de vragenstelster terzijde, pakte de microfoon en voegde een nieuw verhaal toe aan de eindeloze reeks Lobo Antunes Live.
Foto Ana Carvalho
Leuk verhaal. Ik was destijds aanwezig tijdens het interview in Passa Porta. Een hele belevenis om zowel Antonio Lobo Antunes als zijn vertaler te ontmoeten. We hadden een kort gesprekje.
Dank je wel. En een hele belevenis was het! Net als later in Den Haag.