Op 7 september 2022 bestaat Brazilië tweehonderd jaar als onafhankelijke natie, na driehonderdtweeëntwintig jaar een Portugese kolonie te zijn geweest. Over het begin van de kolonie schreef Oswald de Andrade het gedicht Erro do português (Foutje van de Portugezen):
Toen de Portugezen kwamen
regende het pijpenstelen
en ze kleedden de indianen aan.
Wat jammer nou!
Had de zon geschenen
dan hadden de indianen
de Portugezen uitgekleed.
Quando o português chegou
Debaixo duma bruta chuva
Vestiu o índio
Que pena!
Fosse uma manhã de sol
O índio tinha despido
O português.
… en hoe de onafhankelijkheid tot stand kwam kunt u hier lezen:
Het Museu do Ipiranga werd eind negentiende eeuw gebouwd als een gedenkteken voor Braziliës onafhankelijkheid en bijna een eeuw later werden de tuinen uitgebreid tot het Parque da Independência. In de noordelijke punt van dat park staat het Monumento do Ipiranga, dat de functie van gedenkteken in 1922 overnam van het museum. Hier stroomt het riviertje de Ipiranga, aan de oever waarvan Dom Pedro, de zoon van de Portugese koning, op 7 september 1822 uitriep: ‘Independência ou morte!’ ‘Onafhankelijkheid of de dood.’
‘Eigenlijk was dat van die schreeuw hier,’ wijst de taxichauffeur op weg naar het hotel, waar onze koffers wachten. ‘Ze hebben het monument wel daarginds neergezet, maar het was toch echt hier.’ De Ipiranga is nu een stinkend smal lint dat rechtgetrokken en in beton tussen goedkope occasiongarages en pensions op uurbasis met namen als Afrodite door loopt. Een bordeel waar ooit een natie begon.
Vertaling gedicht: Harrie Lemmens
Tekeningen: Zuca Sardan
Tekstfragment uit: Harrie Lemmens, God is een Braziliaan, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2014
Foto’s: Ana Carvalho
Leave a Reply