Zon & Zeer – Schrijft u ook?

Door Harrie Lemmens

Als Ana en ik binnenstappen in restaurant Gaúcha, worden we hartelijk verwelkomd door de ‘kortbemouwde kelner met de sleepkabelarmen van een behaarde krachtpatser’ uit Licht op Lissabon. En als ik naar het boek wijs, dat ik op tafel heb gelegd – we hebben voor reclamedoeleinden de hele ochtend met boek en fototoestel in de hand door de Baixa gedwaald –, en vertel dat ik hem daarin heb opgenomen, reageert hij verrast: ‘Schrijft u dan ook?!’

Hijzelf, Jorge Antunes, is behalve kelner namelijk schrijver. Onder het pseudoniem Jorge Pedrógão heeft hij acht romans geschreven en alle acht met de hand. Verder dan manuscripten zijn ze nog niet gekomen. ‘Mijn zoon heeft me al vaker aangeboden om ze over te typen met zijn computer, maar dat wil ik niet, want er moet nog een hoop aan verbeterd worden.’

Zijn beste roman is een ode aan de commandant van de kazerne waar hij zijn militaire dienstplicht vervulde (‘Nee nee, niet in de koloniale oorlog, toen die ophield was ik nog een kind.’). Salgueiro Maia, een van de officieren die op 25 april 1974 de dictatuur van Salazar en de Estado Novo omverbliezen, de Capitães de Abril.

Zoals hij een vakman is wat opdienen van onvolprezen Portugese gerechten betreft, neemt Jorge ook zijn vak als schrijver zeer serieus. Hij leest veel (‘overal in huis liggen boeken’), op dit moment Donna Tartt, en ‘ik lees alle boeken uit, ook als ik ze eigenlijk maar matig vind. Je kunt namelijk nooit weten of er op het laatst niet toch nog een wending komt.’

Intussen spelen zich om ons heen kleine toneelstukjes af: Portugese restaurants zijn theaters. ‘Hier achter mij, dat is de minister van Binnenlandse Zaken,’ fluistert hij en gebaart met zijn hoofd naar de rug van de man aan het tafeltje naast ons, met tegenover hem een dame met rode bril, die frivool spannend naar het puntje van haar neus is gegleden. Waarschijnlijk zijn secretaresse of persoonlijk assistente.

‘En daar links, die groep, dat is een staatssecretaris met zijn ambtenaren.’ Een van die ambtenaren, een zich nog altijd vlot en verleidelijk wanende dame met highlights in heur lange sluike haren, schuift kort daarna haar stoel achteruit, staat op, wiegt haar heupen naar links en naar rechts en rept zich naar Jorge bij de bar. Daar zwiept ze haar lokken sierlijk over haar linker- en rechterschouder, neemt haar blouse vast en houdt haar decolleté voor aan Jorge. Of hij de wijnvlek even wil behandelen. Jorge behandelt de wijnvlek. Met een spray.

Achter ons viert een groep senhoras op leeftijd de verjaardag van een van hen, wat met veel gekakel en gelach gepaard gaat. ‘Wie van u gaat over de financiën?’ vraagt Jorge met de rekening in zijn hand.

En schuin tegenover zitten een verhuizer of aannemer en twee werknemers in T-shirt met de bedrijfsnaam op de rug die zo uit Fado alexandrino van António Lobo Antunes lijken te zijn gestapt. Op mijn vraag van wie hij meer houdt, van Lobo Antunes of Saramago, zegt Jorge: ‘Lobo Antunes, Saramago ben ik niet zo dol op. Maar laat Pilar het niet horen, want dat is een goede klant.’ Pilar del Rio, de weduwe van José Saramago, die de nalatenschap van de Nobelprijswinnaar beheert in het Casa dos Bicos honderd meter verderop. Ook zij, net als Jorge, personage van Licht op Lissabon – stadsverhalen.

Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa 

Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes

Foto Ana Carvalho

Foto  Ana Carvalho