Gil Vicente (1465-1536) was musicus, acteur en regisseur, maar vooral toneelschrijver. De vader van de Portugese toneelkunst wordt hij genoemd. Hij maakte de overgang van middeleeuwen naar renaissance en haalde de volkstaal op de planken met zijn farsas, ‘kluchten’, en autos, ‘moraliteiten’ of ‘zinnespelen’, waardoor hij op zijn beurt tot op heden de taal beïnvloedt. Zijn werk trok tot ver buiten Portugal en Spanje (hij schreef ook in het Spaans) de aandacht en er wordt beweerd dat Erasmus Portugees leerde om hem te kunnen zien. Vermaard was zijn moralistische trilogie over hemel, hel en vagevuur Auto da Barca da Glória, dit Auto da Barca do Inferno en Auto da Barca do Purgatório. Zijn stukken worden nog altijd opgevoerd. We publiceren hier als feuilleton van twaalf afleveringen een integrale vertaling van deze moraliteit. Met tekeningen van Zuca Sardan en foto’s van Ana Carvalho. De vertaling is van Harrie Lemmens. Hier volgt aflevering 7. De vorige aflevering leest u hier.
Zodra de monnik aan boord is, komt Brigit op, de koppelaarster. Als ze bij de helleschuit aankomt, zegt ze:
Brigit: Iemand op de boot?
Duivel: Ja, wie daar?
Brigit: Brigit van zessen klaar.
Duivel: Van zessen klaar? Dat treft dan, hier is een roeispaan.
Brigit: Roeien? Jeetje nee, dat durf ik niet aan.
Duivel: (spottend) Bang om uw poezelige handjes te bezeren, madam?
Brigit: Die zijn heus niet stram, maar ik stap niet op dat veer.
Duivel: Dat zeggen er meer. Wat heb je allemaal bij je?
Brigit: Alles wat het kon lijden om mee te slepen.
Duivel: Die knepen ken ik, laat maar horen.
Brigit: Zeshonderd maagden die hun onschuld allang hebben verloren. Drie kisten volgepropt met oplichterij, niet te tillen zo zwaar! Drie kleerkasten waarin ‘t gestolen goed ligt verstopt, juwelen, jurken, afijn, noem maar op. Een krocht als onderkomen, een beddenplank van kurk en kussens van werk. Maar het allerbelangrijkst zijn de deerntjes die ‘k heb verkocht.
Duivel: (wijst naar zijn boot) Genoeg gezemel, je hoort daar terecht.
Brigit: Wat?! Maar ik ga naar de hemel!
Duivel: O ja? En wie heeft dat gezegd?
Brigit: Dat verdien ik omdat ik een heldin ben: de zweepslagen die mijn rug hebben gestriemd, gottegot, de folteringen die ik heb verdragen, aiaiai! Als ik moet boeten in de hel, zou jan en alleman dat moeten! Nee nee, ik ga naar de schuit hiernaast. (als ze aankomt bij de hemelschuit zegt ze tegen de engel:) Schipper, goede vrind, toffe vent, hier is Brigit, je weet wel, Vanzessenklaar.
Engel: Van zessen waar? Is mij niet bekend.
Brigit: Ik bid en smeek u! (knielt) U denkt toch niet dat ik een slons ben, dat ik onder de luizen zit, engel van God, mystieke roos? Ik ben Brigit, groot van aanzien en verdienste, die her en der deernen verdeelde en straatmadelieven leerde om de kanunniken in de dom te gerieven. Wees niet boos en zet me over, broer van mij, mijn schattebout, mijn zoetelief met uw ogen van parelmoer. Goddelijke werken heb ik verricht, Sint-Ursula heeft niet zoveel juffers bekeerd en gesticht als ik, ik heb ze gered en het ging nooit verkeerd. De Hoge in de Hemel wilde dat Ik een heer voor hen vond en ik heb menige stond wakker gelegen vooraleer ze die kregen. Allemaal!
Engel: (wijst naar de andere boot) Stop! Je valt me lastig, ga ginds maar heen met je verhaal.
Brigit: Maar ik leg toch juist uit waarom u mij mee moet nemen!
Engel: (resoluut) Houd op met flemen, je komt niet in mijn schuit!
Brigit: (wanhopig) Waarom, mijn God, heb ik mij zo uitgesloofd als ik nu niet krijg wat mij beloofd was? (Birgit Vanzessenklaar keert terug naar de helleschuit en zegt) Hallo gij veerlui van nacht en ontij, leg de plank neer want ik kom erbij. Het noodlot zegt dat het moet en ik voel me niet goed meer hier.
Duivel: Dan treed binnen, waarde dame en wees van harte welkom… Een heilig leven op aarde en wat rest is ja en amen.
Zodra Brigit in de boot gestapt is, komt er een jood meet een geitenbok op zijn rug. Als hij bij het schip der verdoemden arriveert, zegt hij tegen de duivel:
(wordt vervolgd)
Leave a Reply