Door Harrie Lemmens
‘Ja, een eind verderop, aan de andere kant van de Avenida da Liberdade. Maar eigenlijk kunt u net zo goed de metro nemen naar El Corte Inglês, dat gaat even snel en daar vindt u echt alles. Kijk, daar is de halte Avenida. Als u opstapt in de richting van Reboleira kunt u drie haltes verder, in São Sebastião, rechtstreeks vanuit het station binnenstappen in het warenhuis,’ zei ik tegen de bejaarde Engelse toeriste die me in hartje Lissabon vroeg of er een supermarkt in de buurt was.
‘Oh no, never’ reageerde ze verschrikt. ‘In een stad waar ooit een aardbeving is geweest, ga ik niet onder de grond!’
Vreemd geval van bijgeloof. Vermoedelijk had ze ooit de zeer uitvoerige en gedetailleerde brief gelezen van Daniel Braddock, een Engelse ooggetuige van de aardbeving van 1 november 1755, toen het hele centrum van Lissabon eerst instortte, vervolgens overspoeld werd door een vloedgolf, een tsunami, en tot slot ten prooi viel aan een verwoestende brand. Tienduizenden doden en het geloof in God kwam in heel Europa aan het wankelen. Er werd driftig gediscussieerd over Gods Voorzienigheid, of Onvoorzienigheid, Zijn wreedheid jegens de meest katholieke stad van de wereld, waar op iedere straathoek en op elk uur van de dag fanatiek gebeden werd, waar meer kerken en kloosters stonden dan waar ook. Hoe kon God bestaan als Hij zoiets toestond, vroeg men zich af. Ook de Verlichtingsfilosofen mengden zich in de discussie, maar tot een eensluidende conclusie kwam het niet, zoals te verwachten viel. Geloven doe je of doe je niet, daar zit geen ratio achter. God is geen wetenschap.
Diezelfde avond stelde een vriend met wie ik at in een restaurant in Costa da Caparica me voor aan een geograaf met als specialisme seismografie. ‘Heb je nog altijd dat overlevingspakket?’ vroeg mijn vriend hem toen ik over de Engelse toeriste had verteld. ‘Jazeker,’ zei hij. ‘Iedereen gaat ervan uit dat we geen nieuwe aardbeving krijgen, maar ik kan je verzekeren dat dat vroeg of laat wel gebeurt. Een kwestie van statistiek en kansberekening. Wetenschap dus. Dan kun je je maar beter op het ergste voorbereiden. En zeker niet de metro nemen, want dat is de goden tarten!’
Foto Ana Carvalho
Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa
Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes
Leave a Reply