‘Het huis waar ik als kind woonde, was een verzamelplaats van stemmen,’ schrijft Mia Couto in de Portugese editie van het tijdschrift Granta als antwoord op de vraag wanneer hij schrijver is geworden. Dat huis stond in Beira, de tweede stad van Mozambique, ruim duizend kilometer ten noorden van Maputo. Zijn vader, Francisco Couto, was journalist en dichter, zijn moeder, Maria de Jesus, huisvrouw. Het heimwee naar Portugal (‘thuis’) werd gelenigd door verhalen te vertellen. Maar er was meer. Zijn ouderlijk huis, zo schrijft hij, telde veel kamers en gangen, en er werkten, zoals gebruikelijk bij Portugese families in de kolonies, Afrikaanse vrouwen in en Afrikaanse mannen rond het huis. Die een ander Portugees spraken en daarnaast een eigen taal hadden. En ook zij vertelden verhalen, bijvoorbeeld aan de keukentafel, die het kind dat Mia was gretig in zich opnam.
Om het hele huis heen liep een veranda, die de overgang markeerde tussen het Portugese verleden binnen en de Mozambikaanse werkelijkheid buiten, op straat. Daar speelde het blonde kind met de andere, zwarte kinderen uit de buurt, en daar leerde het zich uit te drukken in de taal die die andere kinderen spraken, Cissena, de hoofdtaal in het stroomgebied van de Zambezi.
Over dat spelen op straat schrijft hij in het volgende gedicht uit de bundel Tradutor de chuvas (‘Regenvertaler’):
De straten
In de tijd
dat er straten waren,
riep mijn moeder ons
aan het eind van de middag:
we moesten naar huis.
En de straat ging
met ons mee naar binnen.
De tijd woonde
zozeer in ons
dat we geen toekomst nodig hadden.
Teruggetrokken in mijn kamer
viel de stad in slaap
op het wiegelied van onze moeder.
Als ik in bed stapte
sloeg ik het stof van de dromen af
en wekte levens aan gene zijde.
Tussen thuis en de wereld
paste geen enkele deur:
welk slot kan de twee kanten van de
oneindigheid afsluiten voor elkaar?
Vertaling Harrie Lemmens
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply