Door Harrie Lemmens
Daar waar de A27 begint, staan vijf olifanten als wachters voor de nieuwe stad Almere. Ze zijn gehouwen uit steen en missen slurf en slagtanden, maar zijn desondanks herkenbaar als olifanten. Beeldend kunstenaar Tom Claassen heeft ze hier in het eerste decennium van deze eeuw neergezet.
Waarom olifanten is onduidelijk. De legende wil dat een ambtenaar op het idee kwam om olifanten te gebruiken voor het afvoeren van gekapte snelgroeiende bomen die het water moesten wegzuigen uit de drassige bodem.
Legendes hebben veel kracht. Net zoals zekerheden van horen zeggen worden ze soms vanzelf waarheden. De Mozambikaanse schrijver Mia Couto heet eigenlijk Emílio, maar heeft, zo vertelde hij zelf ooit als grap, zijn naam Mia te danken aan het feit dat hij als kind poesjes nabootste. De grap keerde zich tegen hem en overal waar hij komt wachten hem beeldjes van katten.
José Saramago zou beelden van paarden verzamelen, zoemde het ineens rond, en de schrijver bouwde een indrukwekkende collectie op, want of hij wilde of niet, telkens kwam er weer eentje aangedraafd. Ze kregen een plekje op het dressoir, maar werden na het verschijnen van De tocht van de olifant in 2008 verdrongen door een bontgekleurde kudde dikhuiden. ‘Saramago is dol op olifanten, daarom heeft hij dat boek geschreven,’ luidde het rotsvaste geloof.
Met De tocht van de olifant heeft Saramago de omgekeerde weg afgelegd en van een ware gebeurtenis een legende gemaakt. Ooit deed het Portugese koningshuis een olifant cadeau aan Maximiliaan van Oostenrijk en het cadeau moest zichzelf gaan presenteren. Zoals ook gebeurt in het boek. Alleen staat de barre tocht hier symbool voor de levensweg en wordt het leed van de olifant daardoor een stichtende legende.
In 2011 bewerkte het Antwerpse gezelschap Het Paleis het boek voor het toneel en bracht de olifant nog meer terug tot zijn elementaire zelf dan de beelden in Almere. Hier kunt u de trailer van destijds zien:
Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa
Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply