Ik was veertien toen ik voor het eerst werd geconfronteerd met de dood. Het gebeurde tijdens de eerste weken van de burgeroorlog in Angola, begin 1975. Een groep guerrillastrijders bestormde al schietend de vredige ruime speelplaats met eucalyptussen en kasjoe- en mangobomen van de school waar ik toen op zat, in Huambo, en ze schoten een jongen dood. Zijn naam hebben we nooit geweten. Hij kwam aanrennen, op de vlucht voor een of andere nachtmerrie ergens in de buurt en toch ook zo ver weg, werd in zijn rug geraakt en viel neer. Zijn lijk werd op een stenen bank gelegd. De uren daarna doopten een paar leerlingen vellen papier in het bloed van de dode jongen en verkochten die voor de prijs van een lolly. Ik geloof dat ik nooit een op die gebeurtenis gebaseerde scène heb geschreven, maar waarschijnlijk is dat wel een van de redenen waarom er zoveel bladzijden over wreedheid in mijn romans zitten. Je schrijft altijd over dingen die je niet kunt begrijpen, dingen waar je van schrikt, duistere dingen.
Ik denk dat je als je ernaar op zoek gaat, voor iedere romanschrijver de gebeurtenis kunt vinden die aan de basis van zijn schrijverschap ligt; een verre blikseminslag, een kleine vernedering, een onmogelijke eerste liefde, een bazige moeder, de dood van de vader.
We zouden allemaal wel willen weten uit welk sprookjesbos de tijgers van Jorge Luís Borges zijn gekomen; uit welke barokke ruïnes of geurende tuinen de kakkerlakken van Júlio Cortázar zijn opgedoken, of de schone nimfen en vlinders (zouden die hetzelfde zijn?) van Vladimir Nabokov. Niet dat ik geloof dat het geheim van de schepping volledig onthuld wordt door die kennis, en dat lijkt me ook niet wenselijk. Misschien heeft het zelfs een tegengestelde uitwerking, namelijk dat als je de boeken waar je het meest van houdt en die je het meest gevormd hebben herleest, dat je dan nieuwe en nog diepere geheimen aantreft.
Uit een column in O Globo
Vertaling Harrie Lemmens
Foto Ana Carvalho
Leave a Reply