Nieuwe Berichten

Zon & Zeer – Geschiedenis

27 januari 2017 Columns, Zon & Zeer

Door Harrie Lemmens

In het Jubelpark in Brussel staat sinds 1921 een monument voor ‘de pioniers in Congo’. Op de linkervleugel is een soldaat te zien die een gelaarsde voet op een liggende Arabier zet. ‘De Belgische militaire heldenmoed verdelgt den Arabische slavendrijver’ luidt het onderschrift.
Het monument werd geplaatst tegenover het Oosters Paviljoen van de Wereldtentoonstelling van 1897. Dat gebouw bevatte een panorama van Caïro en fungeerde als tentoonstellingsruimte, tot het in 1969 werd omgevormd tot de Grote Moskee.

Sindsdien is het woord ‘Arabisch’ een doorn in het oog van de gelovigen die hier op vrijdag komen bidden. Ze ervaren het als beledigend en in de jaren tachtig werd het weggeslagen. Na restauratie kort voor de eeuwwisseling gaapt er nu opnieuw een rechthoekige leegte. Wie denkt dat de geschiedenis vastligt, vergist zich.
Slavenhandel wordt doorgaans gezien als een perfide Europese aangelegenheid. Miljoenen Afrikanen werden naar Noord- en Zuid-Amerika verscheept. De rol van Afrikaanse vorsten en Arabieren in de handel in diverse mensenrassen op de trans-Atlantische, Afrikaanse en Arabisch-Aziatische route blijft over het algemeen onderbelicht.
Halverwege de jaren tachtig van de negentiende eeuw trekken twee Portugese militaire geografen vanuit Angola naar de Mozambikaanse kust. Hermenegildo Capelo en Roberto Ivens. Ze moeten het binnenland in kaart brengen ter ondersteuning van de Portugese aanspraken op het gebied. In het oosten worden ze geconfronteerd met de islamitische slavenhandelaren uit Zanzibar. Arabieren en andere eilandbewoners.

‘Ze zijn de pest van het binnenland, die slavendrijvers en handelaren uit Zanzibar. Wanneer zij in grote groepen opduiken, leidt dat steevast tot verwoesting en doodslag. Hun walgelijke nering brengt hen ertoe alle sertão’s te doorkruisen en naar het schijnt is deze hier in niet geringe mate geteisterd. Hoe vaak hebben wij niet deze of gene inboorling horen zeggen dat het gebied dat zich voor het oog van de reiziger uitstrekt, thans verlaten, eertijds rijk akkerland was waar vele dorpen lagen aan de oever van kristalheldere beken? Dat hun bewoners rijk en gelukkig waren, levend te midden van kudden en opmerkelijke overvloed?’