Op 22 januari 2017 gaat in filmtheater Rialto in Amsterdam de film Cartas da Guerra in première, een ‘verfilming’ van de brieven die de Portugese arts/schrijver António Lobo Antunes gedurende twee jaar aan zijn vrouw schreef terwijl hij begin jaren ’70 in Angola in het Portugese leger diende, en die in het Nederlands zijn vertaald als Mijn winterkat mijn lief (2012, Ambo Anthos). Voorafgaand aan de vertoning van de film gaat literair recensent Ger Groot (NRC Handelsblad) in gesprek met Harrie Lemmens, die alle boeken van Antunes heeft vertaald naar het Nederlands. De voorstelling begint om 12.45 uur.
In de zomer van 1970, enkele maanden voor zijn vertrek naar Angola, waar hij zijn vaderland moet dienen in de koloniale oorlog, trouwt António Lobo Antunes met Maria José, die in het tweede jaar van zijn diensttijd van zevenentwintig maanden toestemming krijgt om zich bij hem te voegen, samen met hun inmiddels in Lissabon geboren dochter Maria José. Kort na hun terugkeer uit Afrika, in april 1973, krijgen ze een tweede dochter, Joana.
Om overeind te blijven in de oorlog, schrijft hij brieven aan zijn vrouw, waarin de hand van de latere meester al duidelijk zichtbaar is. Het zijn liefdesbrieven, maar hij doet ook verslag van de gruwelen (voor zover de censuur het toestaat) en de dodelijke verveling. En van zijn pogingen om te schrijven. Afrika raakt hem dieper dan hij zelf had vermoed en als hij terug is in Portugal, kost het hem veel moeite om weer een ‘normaal’ leven te leiden. De oorlog blijft knagen − ‘On ne sort jamais de la guerre,’ zei hij herhaaldelijk bij de presentatie van de Franse vertaling van deze brieven in Brussel, als een soort mantra. ‘Uit de oorlog kom je nooit meer weg.’ Of, anders gezegd, oorlog raak je nooit meer kwijt, hij tekent je voor het leven.
In 2005 geven zijn dochters Maria José en Joana deze brieven uit onder de titel D’este viver aqui neste papel de descripto – Cartas da guerra. Zeven jaar later, in 2012, verschijnt de Nederlandse vertaling bij Ambo-Anthos: Mijn winterkat mijn lief – Brieven uit Angola.
Hier een fragment dat ook in de film Cartas da Guerra te horen is.
17-4-’71
Liefstelief,
Ik hou van je, mijn winterkat mijn lief mijn gazelle mijn vergeet-mij-niet mijn Aldebaran mijn minnares mijn Melkweg mijn dochter mijn moeder mijn vrouw mijn margriet mijn geranium mijn aristocratische prinses mijn zwartje mijn witje mijn Chineesje mijn Pauline Bonaparte mijn sprookje mijn Ariana mijn heldin van Racine mijn tederheid mijn maneschijn mijn Parijs mijn kleurenlint mijn geheime verslaving mijn zwaluwtoren om drie uur ’s nachts mijn melancholie mijn vruchtvlees mijn diamant mijn zon mijn glas water mijn trap van verlangen mijn morfine opium cocaïne mijn open wond mijn poolvlakte mijn oerwoud mijn vuur mijn enige vreugde mijn Amerika en mijn Brazilië mijn brandende kaars mijn olielampje mijn huis mijn thuis mijn gedekte tafel mijn linnen laken mijn slang mijn processiebeeld mijn engel van Boticelli mijn zee mijn feestdag mijn Palmpasen mijn druivenpluk mijn molen op de berg mijn noordenwind mijn zaterdagavond mijn dagboek mijn stripverhaal mijn rif van Manuel Bandeira mijn Passargada mijn Griekse tempel mijn heuvel mijn gedicht van Hölderlin mijn geranium mijn ronde nachtogen mijn mooie zachte mond als een dichte schelp mijn zachte volle borsten mijn sierlijke gladde buik mijn nerveuze benen mijn glanzende nagels mijn beweeglijke lange hals mijn fluisterwoordjes mijn Etruskische vaas mijn spiegelzaal mijn tuin mijn opgewonden lach mijn zoete dijenkruis mijn eeuwige meisje mijn glimmende edelsteen mijn vogeltje op de hoogste tak in de middag mijn vleugelvlucht mijn amfora mijn paascake mijn weg mijn strand in augustus mijn witte licht mijn tuinmuur mijn ruisende bron mijn meer mijn Penelope mijn jonge wilde rivier mijn avondschemer mijn dageraad tussen ruïnes mijn Griekenland mijn hoogtij mijn keermuur tegen de golven mijn bruidssluier mijn taille mijn kleine boze kinnetje mijn transparante tule mijn gouden beker mijn Ofelia mijn lelie mijn aardgeur mijn tweelinglijf mijn schip van vertrek mijn stad mijn hagelwitte tanden mijn sombere handen mijn toren van Belém mijn Nijl mijn Ganges mijn hindoetempel mijn zand tussen de vingers mijn dageraad mijn harp mijn klankenstruik mijn land mijn eiland mijn deur naar de zee mijn basilicum mijn papieren anjer mijn Madragoa mijn liefdesdood mijn Ana Karenina mijn lamp van Aladdin mijn vrouw
Mijn winterkat mijn lief, brieven aan mijn vrouw
Antonio Lobo Antunes
vertaald door Harrie Lemmens
Ambo-Anthos, 2012
ISBN 9789041421463
Foto’s Ana Carvalho
Leave a Reply