Recensie door Willy Hilverda
Iedereen houdt van Gabriela. Dat kan ook niet anders, want ze is mooi, haar huid heeft de kleur van kaneel, ze ruikt naar kruidnagel, ze is altijd vrolijk, danst en zingt graag en ze kan verukkelijk koken. Nacib, Arabische Braziliaan (geboren in Syrië) en eigenaar van café Vesuvio, treft haar tijdens een wanhopige zoektocht naar een kokkin aan bij een groep mensen die de droogte van de sertão zijn ontvlucht. Ze gaat koken voor zijn gasten, de klandizie groeit en Nacib wordt smoorverliefd op haar. Ondanks de waarschuwing van boekhandelaar João Fulgêncio – sommige bloemen moet je niet plukken en in een vaas zetten, want dan verwelken ze meteen – trouwt hij haar. Gabriela is geen vrouw die gelooft in de huwelijkse trouw, ze vindt het veel te leuk om met andere mooie mannen te vrijen en snapt niet waarom dat niet kan. Als Nacib haar betrapt met een andere man is hij woedend. Ze scheiden en vinden uiteindelijk een manier om in vrijheid samen te zijn en van elkaar te genieten.
Modernisering
De liefdesgeschiedenis van Gabriela en Nacib speelt zich af rond 1925 in de Braziliaanse havenstad Ilhéus die is omringd door cacaoplantages. Het is een wereld in verandering, de bazen van de cacaoplantages, de kolonels, merken dat hun op geweld gebaseerde macht tanende is. De modernisering is niet tegen te houden. De monding van de haven wordt uitgebaggerd zodat grote schepen niet meer hoeven uit te wijken naar Salvador en modernere politici krijgen de macht. De kolonel die zijn vrouw en haar minnaar vermoordt, wordt veroordeeld – iets wat vroeger ondenkbaar was. Toen werden machtige mannen toegejuicht als ze het recht in eigen hand namen. Malvina, de dochter van één van de kolonels, besluit dat ze geen geketend leven wil zoals haar moeder en loopt weg naar São Paulo waar ze werk vindt op een kantoor.
Film
‘Gabriela’ is een dik boek en de politieke verwikkelingen zijn soms wat teveel van het goede, maar het geeft een schitterend en levendig beschreven beeld van een samenleving in transitie, van mannen die macht moeten inleveren en van vrouwen die het heft in eigen handen nemen. Wil je meer weten over de geschiedenis van Brazilië, lees dan deze klassieker.
‘Gabriela’ is zeer populair in Brazilië. In 1961 werd er een televisiebewerking van gemaakt en in 2012 is er opnieuw een telenovela van gemaakt. De film ‘Gabriela’ uit 1983 (regie: Bruno Baretto) is in zijn geheel te zien op Youtube, zonder ondertiteling, maar als je het boek hebt gelezen kun je het verhaal goed volgen. Sônia Braga speelt Gabriela en Marcello Mastroianni is Nacib. De film speelt zich af in een onbestemd jaar, de jurkjes die Gabriela draagt zijn in ieder geval veel te kort voor 1925.
Jorge Amado
Jorge Amado werd geboren in 1912, als zoon van een cacaokolonel. Hij ging naar het gymnasium in Salvador en werd misdaadverslaggever. Hij werd actief binnen de communistische partij en schreef zeer geëngageerde boeken die vaak verboden werden. Toen de communistische partij werd verboden, trok hij naar Parijs. In 1956, na de onthullingen van Chroesjtsjov, verliet hij de partij. Zijn boeken werden lichter en hij wilde vooral het volk in al zijn facetten beschrijven. Vanaf 1983 woonde hij de ene helft van het jaar in Parijs en de andere in Salvador. In 2001 stierf hij in Salvador. Zijn huis in de Salvadoriaanse wijk Pelourinho is nu een museum.
Gabriela, cravo e canela (1958)
Jorge Amado
vertaald door Maartje de Kort
Atheneum – Polak&Van Gennep
456 blz.
Prijs: € 24,95
Deze recensie werd eerder geplaatst op de site van Willy Hilverda.
Zie ook de recensie op LiterairNederland
Leave a Reply