Vooraf

Zon & Zeer

Doem-me a cabeça e o universo.
Mijn hoofd en de wereld doen zeer.
Fernando Pessoa

Um novo sol já vai raiar.
Een nieuwe zon zal stralen.
Vinicius de Moraes

Door Harrie Lemmens

In de trein van Duivendrecht naar Almere zitten aan de andere kant van het gangpad twee Haagse zestigplus vriendinnen. Keurig taalgebruik, culturele bagage, duidelijke opinies. Vooral een van de twee – de andere dame doet dienst als aangever. Deel vier van de Millenniumtrilogie passeert de revue. Na uitleg aan haar vriendin zegt mevrouw dat ze ooit begonnen is aan de lectuur van deel één. In het Zweeds ging niet, want die taal was ze niet machtig, maar de Nederlandse vertaling was zo slecht dat ze niet verder kon lezen en haar toevlucht nam tot de Engelse vertaling. Die was tenminste goed. Ze knoopt er meteen maar een kort hoorcollege aan vast over de kwaliteit van het vertalen en het af en toe hertalen van een boek, bijvoorbeeld Ulysses. Duivendrecht-Almere duurt gelukkig maar een kwartier. De dames reizen verder, kennelijk een dagje de natuur in. Ik stap opgelucht uit. Bekakt Haags geschetter echoot in mijn oren. Zuca legt zich toe op literaire vertalingen. Laten we anderhalf ding vooraf duidelijk maken om misverstanden te voorkomen.

De reden waarom sommige mensen Engelse vertalingen beter vinden heeft niets te maken met de kwaliteit ervan. Het heeft te maken met hun geringe(re) beheersing van het Engels. De tref(on)zekerheid van onze Engelstalige collega’s is even groot of klein als die van ons. Talent en kwaliteit heb je in alle maten. Zuca wil alleen het beste! En het halve ding betreft de misvatting dat hertalen hetzelfde zou zijn als hervertalen. Nee, mevrouw de Haagse betweter, dat is niet zo. Het laatste speelt zich af tussen twee talen, bij het eerste blijf je binnen een en dezelfde taal. Zoals Van Dale zegt: hertalen is een tekst ‘van een oudere taalvorm in een moderne overbrengen’, of ‘parafraseren in eenvoudiger bewoordingen’. Hervertalen is een nieuwe vertaling maken van een boek of gedicht, omdat de bestaande verouderd is of niet meer goed genoeg gevonden wordt. Zuca doet niet aan hertalen, soms wel aan hervertalen. Cloeck en moedigh.

Foto: Ana Carvalho