Francisco Buarque de Hollanda

Biografische schets door Piet Jansen

Francisco Buarque de Hollanda ( Chico Buarque) werd in 1944 geboren in Rio de Janeiro. In de jaren zestig verwierf hij nationale en internationale roem als zanger en componist, Aansluitend ook als schrijver van theaterstukken en musicals. Vanaf begin jaren negentig werd hij tevens bekend als romancier. Vier van zijn romans werden in het Nederlands vertaald: Onrust (1992), De spookschrijver uit Rio (2005), Herinneringen aan Rio (2012) en onlangs Mijn Duitse broer (2016).
Als singer-songwriter won hij in 1966 het Eerste Nationale Festival van de Populaire Braziliaanse Muziek met  A Banda, een liedje dat hem – omdat het festival op tv werd uitgezonden – meteen tot een nationale beroemdheid maakte. Zelfs in onze streken hoort het lied tot het carnavalsrepertoire van menig hoempapa orkest.

Als singer-songwriter wint hij in 1966 het Eerste Nationale Festival van de Populaire Braziliaanse Muziek met A Banda, een liedje dat hem – omdat het festival op tv wordt uitgezonden – meteen tot een nationale beroemdheid maakt. Zelfs in onze streken hoort het lied tot het carnavalsrepertoire van menig hoempapa orkest. In de loop van zijn leven zal Chico vele lp’s en cd’s opnemen. Liedjes van hem komen begin jaren tachtig terecht op de verzamel lp’s Brazil Classics van David Byrne van de Talking Heads, iets wat hem nog meer internationale bekendheid brengt.

Volgens zijn Braziliaanse uitgever doet hij tegenwoordig nog steeds om de twee jaar een internationaal tournee.
Drie zussen van hem – hij heeft overigens ook broers – volgen een loopbaan in de muziek. Zus Miucha heeft met de befaamde musicus João Gilberto een bossanova zingende dochter Bebel Gilberto, die evenals haar vader en haar oom Chico, een internationale carrière heeft. Zus Cristina is ook zangeres, net als zus Ana de Hollanda die bovendien anderhalf jaar minister van cultuur in de regering van Dilma Rousseff was.

De familie Buarque de Hollanda heeft hoe dan ook met politiek te maken, gewild of ongewild. Chico’s vader, Sergio Buarque de Hollanda is naast journalist, die in 1929-1931 gestationeerd was in Berlijn, een historicus die belangrijke werken over de geschiedenis van Brazilië schreef. Hij is een belangrijk literair criticus, maar ook een van de grondleggers van de PT (Partido dos Trabalhadores oftewel Arbeiderspartij oftewel de partij die de presidenten Lula en Dilma levert). Chico zelf zal in de jaren zestig, evenals andere Braziliaanse popartiesten geïntimideerd door de geheime politie van de toenmalige dictatuur, een tijdlang in het buitenland – in Italië – verblijven. In de huidige tijd wordt hem vaak door tegenstanders van president Dilma verweten dat hij campagne voor haar voert. Chico en zijn familie wordt aangewreven dat ze in de jaren van de heerschappij van de PT, subsidie ontvangen hebben van het ministerie van cultuur. Wat niet helemaal vreemd is wanneer een familie zo actief is in de culturele sector.

Alle bovengenoemde elementen – muziek, literatuur, familieverhoudingen, politiek – spelen in zijn roman Mijn Duitse broer een rol. De roman werd in Brazilië gepresenteerd als autofictie, wat een Braziliaanse krant ertoe verleidde voor het verschijnen van het boek een heel overzicht van de Buarques de Hollanda-clan te brengen, waarmee gesuggereerd werd dat Brazilië met dit boek inzicht zou krijgen in het reilen en zeilen van deze familie van celebrity’s. Dit zal ongetwijfeld de verkoop van het boek in Brazilië gestimuleerd hebben. Maar roem in Brazilië zal in Nederland geen groot verkoopargument zijn. De roman heeft dit gelukkig ook niet nodig.